تاریخچه
با به وجود آمدن انقلاب صنعتی و تخصصی کار کارگران، مطالعه و بررسی طرح استقرار واحدهای تولیدی برای صاحبان آن اقتصادی نمود.
اولین دستاورد این مطالعه، مکانیزه کردن وسائل و دستگاهها بود.
سپس حمل و نقل مواد بین مراحل ساخت مورد توجه خاص قرار گرفت.
بدین ترتیب صاحبان صنعت، متخصصین را برگزیدند تا مسائل طرحریزی واحدهایشان را مطالعه نمایند.
طرحریزی عبارت است از برنامه ریزی، طراحی، بهبود و پیاده سازی سیستمهای تولیدی شامل طرح استقرار و سیستم حمل و نقل به نحوی که موثر ترین عملکرد برای واحد تولیدی یا خدماتی فراهم شود.
طرح استقرار در طرحریزی کارخانه
طرح استقرار, آرایش منسجم و هماهنگی از مواد، ماشین آلات و نیروی کار است به نحوی که حداکثر کارآیی از تلفیق آنها بدست آید.
به عبارت دیگر طراحی استقرار به معنی آن است که می خواهیم بدانیم ماشین آلات و تجهیزات تولیدی، تجهیزات در ارتباط با تولید و امکانات خدمات پرسنلی را چه طور در کنار هم قرار دهیم تا کار آیی واحد تولیدی بالاتر رود.
اهمیت طراحی کارخانه
1- اولین شرط لازم برای داشتن یک تولید اقتصادی, دارابودن یک طرح مفید برای جریان مواد است.
2- شرط لازم برای داشتن یک طرح خوب جریان مواد, وجود ترتیب مناسب فیزیکی از همه ماشین آلات و تجهیزات است.
3- شیوه صحیح حمل و نقل فوق را کامل کرده و منجر به عملکرد کارآمد و موثرتر فرآیندهای مختلف مربوط به هم می شود.
4- عملکرد کارآمد و موثرتر هزینه تولید را حداقل می کند که در نتیجه حداکثر سود را بدنبال خواهد داشت.
اهداف طراحی کارخانه
1- کوتاه کردن زمان تولید و به حداقل رساندن حمل و نقل ها؛
2- به حداقل رساندن سرمایه گذاری روی ماشین آلات و تجهیزات؛
3- حداکثر استفاده از زمین, وسائل و نیروی انسانی؛
4- آسان سازی فرآیند تولید؛
5- فراهم نمودن محیطی امن و سالم همراه با آرامش برای کارکنان؛
6- حفظ انعطاف پذیری در ترتیب قرار گرفتن ماشین آلات و عملیات.
موارد کاربرد طراحی کارخانه
1- تغییر در طرح یا نوع محصول؛
2- تغییر در روش تولید؛
3- ایجاد کارخانه؛
4- کوچک (محدود) یا بزرگ (گسترده) کردن بخشها؛
5- تعویض وسائل قدیمی؛
6- از بین بردن مشکلات تولید (وجود ضایعات, بی نظمی, شرایط بد محیطی و ...)؛
7- اضافه کردن محصول یا محصولات جدید و ...
دامنه طراحی کارخانه
1- فعالیتهای درون واحد شامل دریافت, بازرسی, انبار, تولید, مونتاژ, کنترل کیفی, بسته بندی, حمل و نقل مواد, خدمات پرسنلی, خدمات جنبی تولید, انبار کالای ساخته شده, ارسال, قسمتهای اداری و تاسیسات
2- فعالیتهای فروش, بازاریابی, خرید, حسابداری, حمل و نقل خارج کارخانه و حمل و نقل داخل محوطه کارخانه
منبع:
انتظاری هروی، عبدالرسول، طرحریزی واحدهای صنعتی، انتشارات جهان جام جم،
تهیه کننده: دکتر سید سپهر قاضی نوری